Medische fouten: begrijpen, bewijzen en compensatie verkrijgen

De realiteit van medische fouten in Frankrijk

Hoewel de Franse gezondheidszorg bekendstaat om zijn uitstekende kwaliteit, zijn er jaarlijks nog steeds duizenden patiënten het slachtoffer van medische fouten. Volgens gegevens van het directoraat-generaal voor gezondheidszorg (DGOS) vinden er in Franse zorginstellingen jaarlijks naar schatting 40.000 tot 80.000 ernstige ongewenste voorvallen plaats die verband houden met de gezondheidszorg. Een aanzienlijk deel daarvan zou kunnen worden voorkomen.

Deze fouten kunnen in verschillende fasen van het zorgpad optreden: tijdens de eerste diagnose, tijdens het starten van de behandeling, tijdens een chirurgische ingreep en zelfs tijdens de postoperatieve follow-up. De gevolgen kunnen variëren van geen noemenswaardige schade tot blijvende gevolgen of zelfs de dood van de patiënt.

Geconfronteerd met deze realiteit, Frans recht biedt slachtoffers mogelijkheden om schadevergoeding te verkrijgen. De weg naar compensatie is echter vaak complex en bezaaid met technische en psychologische obstakels. Dit artikel nodigt u uit om de verschillende facetten van medische fouten te onderzoeken, te begrijpen hoe ze wettelijk worden geclassificeerd en de procedures te ontdekken essentieel om uw rechten te doen gelden.

I. Typologie van de meest voorkomende medische fouten

Medische fouten kunnen vele vormen aannemen. Hieronder staan de meest voorkomende categorieën in schadevergoedingsprocedures:

1. Diagnostische fouten

Zij vertegenwoordigen ongeveer 25% medische fouten en kunnen het volgende omvatten:

• Late diagnose (bijvoorbeeld wanneer kanker niet in een vroeg stadium wordt ontdekt)
• Een verkeerde diagnose leidt tot een ongepaste behandeling
• Het niet voorschrijven van noodzakelijke aanvullende tests
• Verkeerde interpretatie van test- of beeldresultaten

Er is sprake van een diagnostische fout wanneer een normaal gesproken competente arts, in dezelfde omstandigheden, de juiste diagnose had moeten stellen. De moeilijkheid schuilt vaak in het onderscheid tussen een niet-verwijtbare fout (die gebonden is aan de grenzen van de medische wetenschap) en grove nalatigheid.

2. Therapeutische fouten

Het gaat hierbij om de keuze of toediening van een behandeling:

• Voorschrijven van een gecontra-indiceerd medicijn
• Doseringsfout
• Het niet naleven van vastgestelde therapeutische protocollen
• Het niet in acht nemen van de medische geschiedenis van de patiënt
• Gebrek aan informatie over de risico's van de behandeling

Deze fouten kunnen zowel in ziekenhuizen als in huisartsenpraktijken voorkomen en vallen onder de verantwoordelijkheid van de voorschrijvend arts, maar in bepaalde gevallen ook van de apotheker of het verplegend personeel.

3. Chirurgische fouten

Bijzonder traumatisch zijn onder meer:

• Ingrepen aan het verkeerde orgaan of aan de verkeerde kant
• Vergeten vreemde voorwerpen (kompressen, instrumenten)
• Letsels van aangrenzende organen die niet gerechtvaardigd zijn door operatieve vereisten
• Voorkombare nosocomiale infecties
• Postoperatieve monitoringfalen

De chirurgische wereld heeft geleidelijk verificatieprocedures ingevoerd (preoperatieve controlelijsten, ‘time-out’ voor incisie) om deze incidenten te verminderen, maar helaas blijven ze bestaan.

4. Het niet verstrekken van informatie en toestemming

Hoewel deze tekortkomingen minder zichtbaar zijn, vormen ze een schending van de rechten van patiënten en kunnen ze een schadevergoeding rechtvaardigen:

• Gebrek aan informatie over de aanzienlijke risico's van een interventie
• Het niet verkrijgen van geïnformeerde toestemming
• Onvoldoende informatie over bestaande therapeutische alternatieven
• Het niet respecteren van het recht om zorg te weigeren

Artikel L. 1111-2 van het Wetboek van Volksgezondheid legt beroepsbeoefenaars in de gezondheidszorg de verplichting op om duidelijke, eerlijke en passende informatie te verstrekken. Indien zij deze verplichting niet nakomen, worden zij aansprakelijk gesteld, ook als er geen sprake is van lichamelijk letsel.

II. Het wettelijk kader van medische aansprakelijkheid in Frankrijk

Om te begrijpen hoe je een fout vaststelt In de medische sector is het van essentieel belang de juridische grondslagen te beheersen die de verantwoordelijkheid van professionals en instellingen in de gezondheidszorg regelen.

1. De verschillende aansprakelijkheidsregimes

Afhankelijk van de context kunnen verschillende regelingen van toepassing zijn:

In de publieke sector (openbare ziekenhuizen):

• Aansprakelijkheid op basis van schuld, waarbij het bewijs van een medische fout vereist is
• Strikte aansprakelijkheid, van toepassing in bepaalde specifieke gevallen (nosocomiale infecties, vaccinatieongevallen, enz.)

In de particuliere sector:

• Contractuele burgerlijke aansprakelijkheid van de privé-arts (art. 1231-1 BW)
• Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad voor niet-consensuele medische handelingen
• De aansprakelijkheid van de particuliere instelling voor haar eigen tekortkomingen

2. Belangrijke wetgevende ontwikkeling: de Kouchner-wet van 4 maart 2002

Deze wet heeft het juridische landschap van medische aansprakelijkheid ingrijpend veranderd door:

• Bevestiging van de rechten van patiënten (toegang tot medische dossiers, informatie, toestemming)
• Oprichting van het Nationaal Bureau voor Compensatie bij Medische Ongevallen (ONIAM)
• Het instellen van een procedure voor de minnelijke schikking van geschillen
• Het toestaan van compensatie voor therapeutisch risico (niet-schuldig maar abnormaal medisch ongeval)

3. Kernbegrippen voor het kwalificeren van een medische fout

Om juridisch gekwalificeerd te zijn, moet een medische fout verschillende elementen bevatten:

• De fout : het niet naleven van medische normen, onvoorzichtigheid, nalatigheid of schending van een wettelijke verplichting
• De schade : lichamelijke, morele of materiële schade geleden door de patiënt
• Het causale verband : directe en zekere relatie tussen de fout en schade

Uit de jurisprudentie blijkt dat de arts gebonden is aan een middelenverbintenis (hij moet alle middelen inzetten die hem ter beschikking staan) en niet aan een resultaatsverbintenis, behalve op bepaalde specifieke gebieden, zoals biologische analyses of sterilisaties.

Derde. De 5 essentiële stappen bij het omgaan met een medische fout

Wanneer u het vermoeden heeft dat er sprake is van een medische fout, is een methodische aanpak vereist om uw rechten veilig te stellen en uw kansen op schadevergoeding te optimaliseren.

1. Maak een volledig en chronologisch medisch dossier

Het medisch dossier vormt de hoeksteen van elke medische aansprakelijkheidszaak. U moet:

• Vraag uw volledige medisch dossier op met alle betrokken instellingen en professionals
• Chronologisch verzamelen alle medische documenten in uw bezit (recepten, rapporten, testresultaten)
• Maak gedetailleerde aantekeningen over de ontwikkeling van uw aandoening en gesprekken met zorgprofessionals
• Fysiek bewijs bewaren mogelijk (defecte medicijnen, medische hulpmiddelen)
• Schriftelijke getuigenissen verkrijgen van de mensen die de betwiste zorg hebben bezocht

De wet garandeert dat u binnen 8 dagen inzage krijgt in uw medisch dossier voor recente informatie (minder dan 5 jaar) en binnen 2 maanden voor oudere informatie. Aarzel niet om uw verzoek per aangetekende brief met ontvangstbevestiging te versturen.

2. Zoek onafhankelijk medisch advies

Om de situatie objectief te kunnen beoordelen, is het van cruciaal belang om:

• Raadpleeg een onafhankelijke arts geen enkele connectie hebben met de betreffende beoefenaars
• Vraag een beschrijvend medisch certificaat aan het beschrijven van uw nawerkingen en hun mogelijke oorsprong
• Overweeg particuliere medische expertise om de geleverde zorg technisch te analyseren
• Praat met een medisch adviseur als u bent aangesloten bij rechtsbijstand

Met dit onafhankelijke oordeel kunt u uw vermoedens van een medische fout bevestigen of ontkennen en wordt u begeleid naar de aanpak die het beste bij uw situatie past.

3. Ga in dialoog met de betrokken beroepsgroep of instelling

Probeer vóór een procedure met veel conflicten de minnelijke benadering:

• Vraag een interview aan met de betrokken arts of de hoofdarts van de afdeling
• Vraag de tussenkomst van de medisch bemiddelaar van de instelling (verplicht in ziekenhuizen)
• Neem contact op met de Gebruikerscommissie (CDU) van de gezondheidsinstelling
• Stuur een gedetailleerde brief de feiten vermelden en om uitleg vragen

Deze stap maakt het soms mogelijk om het geschil zonder procedure op te lossen, om technische uitleg te krijgen of zelfs een erkenning van de fout, wat latere compensatie zal vergemakkelijken.

4. Verwijs de zaak naar de bemiddelings- en compensatieorganen

Als directe dialoog mislukt, zijn er verschillende manieren om u te helpen:

• De Commissie voor Bemiddeling en Compensatie (CCI) : gratis en niet-contentieuze procedure voor ernstige schade (IPP > 24%, vonnis van werk > 6 maanden, met name ernstige aandoeningen)
• ONIAM : voor compensatie voor bepaalde medische ongevallen zonder schuld
• De verdediger van rechten : in geval van moeilijkheden toegang tot rechten
• De Orde van Geneesheren :een schending van de ethiek melden

Het voorleggen van de zaak aan de CCI heeft als voordeel dat verjaringstermijnen worden opgeschort, zodat u de tijd krijgt om, indien nodig, juridische stappen te overwegen.

5. Raadpleeg een advocaat die gespecialiseerd is in letselschade en medische aansprakelijkheid.

Deze stap, die vaak van doorslaggevende betekenis is, mag niet worden overgeslagen. A advocaat gespecialiseerd zal in staat zijn om:

• Analyseer de juridische haalbaarheid van uw beroep en de kans op succes ervan
• Bepaal de bevoegde jurisdictie (administratief of gerechtelijk)
• JIJ gids over strategie optimaal (minnelijke of contentieuze procedure)
• Formuleer uw verzoeken om compensatie nauwkeurig voor al uw schade
• U vertegenwoordigen bij verzekeraars professionals en instellingen
• Het ontcijferen van deskundigenrapporten vaak technisch en complex
• Anticipeer op tegenargumenten om ze beter tegen te gaan

In tegenstelling tot wat algemeen wordt aangenomen, raadpleeg een advocaat betekent niet noodzakelijkerwijs dat er een rechtszaak wordt gestart. Integendeel, dankzij haar expertise kunnen wij vaak een bevredigende minnelijke schadevergoeding verkrijgen, zonder dat wij in de valkuilen van slecht gestarte procedures trappen.

De complexiteit van het medisch recht en het machtsevenwicht tussen een geïsoleerd slachtoffer en professionals die door hun verzekeraars worden vertegenwoordigd, rechtvaardigen deze steun volledig. Bovendien zijn sommige rechtsbijstandsverzekering dekken de advocaatkosten in dit soort geschillen.

Vierde. De specifieke kenmerken van bewijsvoering bij medische fouten

Een van de grootste problemen bij medische fouten is het verzamelen van bewijs.

1. De bewijslast en de aanpassingen ervan

In beginsel is het aan de patiënt om het bewijs van medische nalatigheid te leveren (artikel 1353 van het Burgerlijk Wetboek). De jurisprudentie en de wetgever hebben deze regel echter in bepaalde gevallen aangepast:

• Vermoeden van schuld voor nosocomiale infecties in zorginstellingen
• Verplichting tot resultaat voor bepaalde ingrepen (biologische analyses, het leveren van prothesen)
• Omkering van de bewijslast voor de verplichting tot het verstrekken van informatie

2. De cruciale rol van medische expertise

Forensisch-medische expertise vormt vaak het beslissende moment in een medische foutenprocedure:

• Benoeming van een onafhankelijke deskundige door de rechter of het ICC
• Technische analyse van de geleverde zorg in het licht van de gegevens verkregen uit de wetenschap
• Medische beoordeling van verwondingen geleden door het slachtoffer
• Vaststelling van het causale verband tussen de beweerde fout en de schade

De kwaliteit van de expertise bepaalt algemeen de uitkomst van de procedure. Het is Waarom het essentieel is om door een advocaat begeleid te worden en idealiter een medisch adviseur tijdens deskundige beoordelingsoperaties.

3. De verjaringstermijnen die strikt in acht moeten worden genomen

Bij elke medische aansprakelijkheidszaak moeten strikte termijnen in acht worden genomen:

• 10 jaar van de consolidatie van schade voor daden in de particuliere sector
• 4 jaar voor handelingen die worden uitgevoerd in een openbare gezondheidsinstelling
• 10 jaar voor aansprakelijkheidsacties voor gebrekkige producten (prothesen, medicijnen)

In bepaalde gevallen (minderjarigheid, verwijzing naar een CCI) kunnen deze termijnen worden opgeschort of onderbroken, maar de naleving ervan blijft een fundamentele voorwaarde voor de ontvankelijkheid van uw vordering.

V. Compensatie voor schade die verband houdt met medische fouten

Het uiteindelijke doel van elke actie na een medische fout is het verkrijgen van volledige compensatie voor de geleden schade.

1. De verschillende soorten schadevergoedingen die vergoed kunnen worden

De Franse wet kent verschillende soorten schade, gegroepeerd onder de Dintilhac-nomenclatuur:

Financiële verliezen:

• Medische en paramedische kosten
• Verlies van beroepsinkomen
• Hulp van derden
• Accommodatie en voertuigindeling
• Professionele impact

Immateriële schade:

• Tijdelijk en permanent functioneel tekort
• Het doorstaan van lijden
• Verlies van voorzieningen
• Esthetische schade
• Angstschade
• Schade aan de vestiging

2. Voorwaarden voor compensatie

Er zijn verschillende mogelijkheden om compensatie te krijgen:

• Vriendelijke schikking met de verzekeraar van het beroep of de instelling
• Compensatie door ONIAM (ongevallen zonder schuld of ernstige nosocomiale infecties)
• Tenuitvoerlegging van een rechterlijke beslissing na een contentieuze procedure
• Implementatie van nationale solidariteit voor bepaalde specifieke schade

De schadevergoeding kan bestaan uit een eenmalige uitkering of, bij de ernstigste schade, uit een lijfrente aangevuld met een eenmalige uitkering.

3. De oproep van maatschappelijke organisaties om te anticiperen

Bij de schadevergoeding voor lichamelijk letsel moet ook rekening worden gehouden met de rechtsmiddelen die worden uitgeoefend door:

• De organisaties van sociale zekerheid voor de terugbetaling van betaalde uitkeringen
• Aanvullende onderlinge verzekeringsmaatschappijen voor hun eigen kosten
• De werkgevers voor salarisonderhoud

Deze beroepen, geregeld door artikel L. 376-1 van de Codex de la Propriété, sociale zekerheidworden per item en uitsluitend op financiële schade toegepast, maar kunnen de netto schadevergoeding die het slachtoffer ontvangt, aanzienlijk verminderen.

Conclusie: op weg naar een betere aandacht voor medische fouten

Medische fouten, lange tijd een taboe binnen onze gezondheidszorg, krijgen nu steeds meer aandacht van de overheid en professionals zelf. Het voorkomen van ernstige ongevallen, transparantie over incidenten en een eerlijke compensatie voor slachtoffers zijn belangrijke aandachtspunten voor de verbetering van ons gezondheidszorgstelsel.

Voor patiënten die te maken krijgen met een medische fout, blijft de weg naar compensatie complex. Maar bestaande juridische mechanismen maken het, mits goed ingezet, mogelijk om een eerlijke compensatie te krijgen. Naast het financiële aspect dragen deze stappen ook bij aan de verbetering van medische praktijken en het voorkomen van toekomstige incidenten.

In deze pijnlijke situatie moet u niet aarzelen om uzelf te omringen met competente professionals – onafhankelijke artsen, patiëntenverenigingen en gespecialiseerde advocaten – om u te begeleiden en u ondersteunen op deze vaak moeilijke maar noodzakelijke reis naar wederopbouw.